İçereği Atla

Uluslararası Çanakkale Seramik Festivali

9-11 Mayıs 2025

Geleneksel Çanakkale Seramiklerinin Tarihi

Çanakkale, Anadolu’nun kuzey batısında, Truva nın 25 km kuzeyinde ve Çanakkale Boğazı nın girişinde yer alan bir kenttir (Tekkök, 2000). Çanakkale kentinin geçmişte farklı isimlerle anıldığı (Boğaz Hisarı, Kale i Sultaniye, Dardanelles, Hellespontos) tarih boyunca pek çok gezginin ziyaretlerinde günümüzdeki ismine yakın adlandırmalarla açıklanarak yazılı kaynaklarda yer edindiği görülmektedir (Chandler, 1776; Chishull, 1747; Dallaway, 1797; Knight, 1849; Tekkök Karaöz, 2018; Sanay, 1989). Çanakkale’ye dair seyahat notlarında Çanakkale de çanak/çömlek üretimine değinen Dallaway (1797) notlarında Chanák kalefi ismine yer vermiştir. Knight (1849) ise Tchanak Kalessy isminin çömlekçilerden geldiğini, tchanak kelimesinin toprak veya çanak çömlek anlamına geldiğini belirtmektedir.


Osmanlı tarihinde ise 14. yüzyıl itibariyle seramik sanatında İznik, Kütahya ve Çanakkale önemli merkezler olarak belirtilmekte, Çanakkale özgün bir halk sanatı kapsamında değerlendirilmektedir. Çanakkale ve çevresinde, özellikle demir oranı yüksek kil yatakları seramik üretimi için önemlidir. Bölgedeki topraklar volkanik kökenli olup akarsuların getirdiği alüvyonlarla zenginleşmiştir. Çanakkale; çinko, krom, demir, bakır, kurşun, manganez, manyezit ve altın gibi çeşitli madenler açısından da zengindir. 17. ilâ 20. yüzyıllar arasında Çanakkale seramiklerinin gelişimi, bu doğal kaynakların zenginliği ile yakından ilişkilidir (Ayda, 1997).

 

Dünyada Çanakkale Seramikleri

Victoria ve Albert Müzesi

Mor-kahverengi, krem ve yeşil mermerleşmiş sırlı toprak seramikten yapılmış at şeklinde bir seramik. (Victoria ve Albert Müzesi, 2024)

Ankara Etnografya Müzesi

19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın başlarına kadar Çanakkale seramikleri. (Kılıçoğlu, 2019: 145)

Çinili Köşk

İstanbul Çinili Köşk Müzesi, 6. salonunda çeşitli Çanakkale seramiklerini sergilemektedir.

Glasgow Burrell Koleksiyonu

Glasgow Burrell Koleksiyonu'ndaki aslan şeklindeki kap Kaynak: (Diri Apaydın, 2021: 270).